HANNA VAN SOLINGE
Onlangs ging Bertus Nossent na een dienstverband van bijna vijftig jaar bij PostNL met pensioen. Bij zijn afscheid kreeg hij een ingelijst velletje postzegels mee naar huis. Een en ander trok veel aandacht in de (sociale) media. Geen speech, geen handdruk. “Schandalig” vonden veel mensen. Maar wat is eigenlijk gebruikelijk bij een afscheid van het werk en welke invloed heeft dit op de gepensioneerde?
Uit een onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) waarbij bijna 2.000 oudere werknemers werden gevolgd in de tijd (zie kader rechts) blijkt dat er in de meeste gevallen wel degelijk aandacht wordt besteed aan de pensionering. Meestal krijgt de gepensioneerde daarbij ook een cadeau of herinnering van de directie en/of de collega’s.
Toch is de ervaring van de heer Nossent niet uniek. Uit het NIDI-onderzoek blijkt dat bij 25 procent van de mensen die met pensioen gingen, niet of nauwelijks aandacht aan het afscheid is besteed. Een op de tien kreeg geen cadeau of herinnering bij de pensionering. Je zou kunnen denken dat dit veel minder voorkomt bij mensen die zeer lang of hun hele loopbaan in dienst zijn bij een bedrijf of organisatie. Dat is niet het geval. Wel komt het met stille trom vertrekken veel vaker voor bij een onvrijwillig (vervroegd) pensioen, bijvoorbeeld door een reorganisatie of vanwege een slechte gezondheid. Bij de helft van de werknemers die geheel onvrijwillig zijn gestopt was sprake van een min of meer geruisloos vertrek. Een derde kreeg geen cadeau of herinnering. Dat laatste hoeft overigens niet altijd aan de werkgever te liggen. Sommige werknemers willen zélf geen aandacht aan hun afscheid besteden, bijvoorbeeld na een pijnlijke reorganisatie.
Uit het NIDI-onderzoek blijkt echter dat een afscheid zonder cadeau of feest het welbevinden schaadt. Wanneer er geen goed afscheid is genomen van het werk scoren gepensioneerden lager op tevredenheid met het leven (zie figuur). De verschillen zijn aanzienlijk, zoals blijkt uit de figuur. Mensen die vrijwillig zijn gestopt beoordelen hun situatie direct na pensioen gemiddeld met een 8,1. De gemiddelde score van mensen die onvrijwillig zijn gestopt en maar wel een afscheidscadeau hebben gekregen is met 6,9 duidelijk lager, maar niet zo laag als van degenen die ook geen cadeau hebben gekregen (6,1). De verschillen tussen vrijwillig en onvrijwillig gestopte gepensioneerden nemen in de tijd iets af. Echter, zo’n twee jaar na de pensionering blijft het welbevinden van vooral de groep die onvrijwillig stopte zonder afscheid nog aanzienlijk achter bij de rest.
De les die leidinggevenden hieruit kunnen trekken is: besteed als het even kan aandacht aan de pensionering van de werknemer, ook bij reorganisatie of als hij of zij dat zelf misschien niet zo ziet zitten. Een goede afsluiting van het werkzame leven doet niet alleen recht aan de vaak jarenlange toegewijde inzet van de werknemer, maar heeft ook een positief effect op het geluk van de gepensioneerde, niet alleen op de dag van het afscheid, maar ook nog vele jaren daarna.
Hanna van Solinge, NIDI, e-mail: solinge@nidi.nl
Literatuur
- Bogaard, L. van den (2017),
- Leaving quietly? A quantitative study of retirement rituals and how they affect life satisfaction. Work, Aging and Retirement, 3(1), pp. 55-65.
