JAAP OUDE MULDERS
Deelname aan het verkeer in Nederland is in de afgelopen decennia ontegenzeggelijk stukken veiliger geworden. Vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw steeg het aantal verkeersdoden snel, vooral door de snelle en forse toename van het aantal auto’s op de weg, tot begin jaren zeventig het dieptepunt werd bereikt. In 1972 vielen er ruim 3200 verkeersdoden (gemiddeld meer dan 8 per dag), waarvan bijna een derde jonger was dan 20 jaar. Sindsdien is er, enkele kleine jaarlijkse fluctuaties daargelaten, sprake van een vrijwel constante daling van het aantal verkeersdoden. Zo vielen er in 1980 ongeveer 2000 doden in het verkeer, en in 1990 ongeveer 1500. Sinds midden jaren negentig is het aantal verkeersdoden nog eens ruim gehalveerd, tot 613 in 2017 (zie figuur). Vooral onder automobilisten vallen nu veel minder doden dan vroeger. In 2017 waren er voor het eerst zelfs meer verkeersdoden onder fietsers (206) dan onder automobilisten (201). Verschillende ontwikkelingen hebben aan deze daling bijgedragen. Zo zijn verkeersregels aangescherpt, is de openbare ruimte beter ingericht – denk aan rotondes, gescheiden verkeersstromen – en zijn vooral auto’s veel veiliger geworden door onder andere de kreukelzone en airbags. Daarnaast heeft er een cultuuromslag plaatsgevonden en is bijvoorbeeld rijden onder de invloed van alcohol veel minder geaccepteerd dan vroeger.
Sinds een aantal jaar is er echter geen dalende trend meer waar te nemen in het aantal verkeersdoden, en is er zelfs sprake van een lichte stijging ten opzichte van 2013 en 2014, toen er 570 verkeersdoden vielen te betreuren. Daarnaast is er sinds 2006 sprake van een forse stijging van het aantal ernstig gewonden bij verkeersongevallen, van ruim 15.000 in 2006 naar ruim 21.000 in 2016. Het lijkt erop dat er niet zozeer minder ongelukken gebeuren dan vroeger, maar vooral dat ongelukken minder vaak een dodelijke afloop hebben. Ook hebben in de laatste jaren ontwikkelingen plaatsgevonden die voor meer verkeersslachtoffers zorgen, zoals vergrijzing (ouderen zijn oververtegenwoordigd onder verkeersslachtoffers), smartphonegebruik in het verkeer, en de groeiende populariteit van e-bikes. De economische groei van de afgelopen jaren, met meer werkgelegenheid en bedrijvigheid, leidend tot grotere drukte op de weg en langere reisafstanden, zorgt vermoedelijk ook voor meer verkeersongevallen. De afgelopen jaren is het aantal verkeersdoden stabiel gebleven. Het lijkt dat de toegenomen veiligheid in het verkeer en de toegenomen gevaren door de grotere drukte en de vergrijzing elkaar in balans houden. Een zorgelijke ontwikkeling is de groei van het aantal ernstig gewonde verkeersslachtoffers, met alle impact op individuele levens en grote bijkomende maatschappelijke kosten van dien. Wellicht dat de nieuwe campagne tegen smartphonegebruik in het verkeer, MONO, kan helpen het aantal slachtoffers weer naar beneden te krijgen.
Jaap Oude Mulders, NIDI, e-mail: oudemulders@nidi.nl
Literatuur
- PBL (2018),
- Balans van de Leefomgeving 2018.
- SWOV (2018),
- Verkeersdoden in Nederland, SWOV-Factsheet, april 2018.
