Organisaties nemen op verschillende manieren afscheid van werknemers die met pensioen gaan. Soms wordt alles uit de kast getrokken met een groot afscheidsfeest met interne en externe gasten. Berucht zijn echter ook de verhalen van werknemers die na een dienstverband van decennia worden afgescheept met een klein cadeau of waarvoor zelfs helemaal niets wordt geregeld. Uit eerder NIDI-onderzoek bleek dat enige aandacht voor het moment van afscheid van invloed is op het welbevinden van gepensioneerden. Zeker als het afscheid onvrijwillig is en eerder komt dan verwacht – bijvoorbeeld door een reorganisatie of ziekte – vertrekken veel mensen min of meer geruisloos. Voor hen is een goed afscheid juist heel belangrijk voor het welbevinden in de jaren na pensioen. Maar ook voor mensen die op een gepland moment met pensioen gaan is enige vorm van afscheid nemen belangrijk. Het biedt zowel de werknemer in kwestie als leidinggevenden en collega’s de mogelijkheid om waardering en erkenning te tonen voor elkaar, en te reflecteren op de aflopende samenwerking.
In 2017 ondervroeg het NIDI ruim 1.300 werkgevers over de manieren waarop zij doorgaans aandacht besteden aan de pensionering van medewerkers, en hoe zij eventueel na de pensionering in contact blijven met oud-medewerkers. Uit de resultaten (zie figuur) blijkt dat de meerderheid van de organisaties op een of meerdere manieren aandacht schenkt aan de pensionering van werknemers. Bij ruim 70 procent van de werkgevers krijgt men een cadeau of een kleinschalig diner of borrel op kosten van de werkgever. Ook een afscheidspraatje van een leidinggevende is vrij standaard, terwijl een grotere receptie op kosten van de werkgever of een eenmalige uitkering minder vaak voorkomen. Opvallend is dat grotere organisaties meer aandacht schenken aan het afscheid bij pensioen dan kleinere organisaties. Uit de antwoorden op een open vraag blijkt dat veel kleine organisaties nog geen ervaring hebben met mensen die met pensioen gaan, of dat dit zo onregelmatig voorkomt dat men het per geval bekijkt. Na het afscheid lijkt echter bij veel organisaties het adagium ‘uit het oog, uit het hart’ van toepassing. Bijna een kwart houdt oudwerknemers op de hoogte door middel van een personeelsblad of nieuwsbrief, en bij slechts een op de tien organisaties kunnen oud-werknemers lid blijven van de personeelsvereniging of is er een speciale vereniging voor oud-werknemers. Dit is vanzelfsprekend vaker het geval bij grotere organisaties, omdat de meeste kleinere organisaties geen personeelsvereniging hebben. Uit toelichtingen van werkgevers bij hun antwoorden blijkt echter dat kleinere organisaties juist vaker in contact proberen te blijven met oud-medewerkers, maar op een informele manier, bijvoorbeeld door ze incidenteel op te bellen of uit te nodigen voor een kopje koffie. 36 procent van de werkgevers, ten slotte, geeft aan dat gepensioneerde oud-medewerkers worden uitgenodigd voor sociale activiteiten, zoals een jaarlijkse barbecue of het personeelsuitje. Hierbij is er geen verschil tussen kleinere en grotere organisaties.
Jaap Oude Mulders, NIDI-KNAW en Rijksuniversiteit Groningen, e-mail: oudemulders@nidi.nl
Literatuur
- Solinge, H. van (2018), Het belang van een goed afscheid met pensioen. Demos: Bulletin over bevolking en samenleving, 34 (6), p. 8.
