Volgens het Nederlands Huisartsen Genootschap heeft 20 tot 30 procent van de volwassenen last van slaapproblemen, 10 tot 15 procent raadpleegt hiervoor een arts. Slapeloosheid komt vaker voor op latere leeftijd en bij vrouwen. Dat laatste heeft mede een hormonale oorzaak. Wanneer mensen met pensioen gaan, wordt de kwaliteit van slaap doorgaans beter. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een Fins onderzoek waarbij vijfduizend personen werden gevolgd gedurende een periode voor en na pensionering. Uit dat onderzoek blijkt dat slaapproblemen vaak verbonden zijn met werkstress. Die valt uiteraard weg wanneer men stopt met werken. Pensioen kan dus heilzaam zijn voor mensen met slaapproblemen.
Het NIDI onderzocht de invloed van pensioen op een groot aantal levensterreinen, waaronder gezondheidsproblemen. Aan de respondenten werd gevraagd in hoeverre ze last hebben van een dertiental met name genoemde, door een arts vastgestelde gezondheidsproblemen. Slaapproblemen stonden in dat rijtje. Nagegaan werd wat de invloed is van pensionering, of zo men wil het wegvallen van werkdruk, op slaapproblemen bij zestigplus-stellen. We maakten een selectie van ruim 3.700 oudere werknemers die met een partner samenwonen. In 2015 rapporteerde 14 procent van hen last te hebben van slaapproblemen. Tussen 2015 en 2018 ging de helft van deze werknemers met pensioen. Bij degenen die met pensioen gingen nam het aandeel met slaapproblemen af van 14 procent (in 2015 voor pensioen) tot 10 procent (in 2018 na pensioen). Bij degenen die nog werkzaam waren in 2018 nam het aandeel met slaapproblemen licht toe van 13 procent (in 2015) tot 14 procent (in 2018).
Wanneer mensen met pensioen gaan, wordt de slaap dus gemiddeld genomen beter. Dat geldt echter alleen wanneer men een goede relatie heeft, zoals blijkt uit de figuur. Bij werknemers met een goede relatie, nam het aandeel met slaapproblemen af na de pensionering (van 14 vóór tot 9 procent na pensioen). Bij degenen met een minder goede relatie zien we deze verandering niet. Waar slaapproblemen samenhangen met werkstress, kan pensioen dus een oplossing zijn. Bij relatiestress, gaat dat niet op. Die valt meestal niet weg wanneer men stopt met werken. Aanpakken van relatieproblemen is daarmee mogelijk een beter medicijn dan een slaappil.
Hanna van Solinge, NIDI-KNAW/Rijksuniversiteit Groningen, e-mail: solinge@nidi.nl
Literatuur
- Myllyntausta, S., et al. (2017), Changes in sleep duration during transition to statutory retirement: A longitudinal cohort study, Sleep, 40 (7), pp. 1-9.
- Mutambudzi, M., en H. van Solinge (2021), Impact of retirement on sleep problems among older workers and their partners. The Gerontologist.
