Er worden steeds minder kinderen geboren in Nederland. Deze daling wordt voornamelijk veroorzaakt doordat mannen en vrouwen minder vaak een eerste kind krijgen dan tien jaar geleden. Dit roept de vraag op in hoeverre het mensen die (nog) geen kinderen hebben lukt om aan de voorwaarden te voldoen die worden gesteld aan het ouderschap. Voor dit artikel gebruik ik nieuwe gegevens uit de Generations and Gender Survey (2022-2023) over Nederlandse ingezetenen van 21 tot 45 jaar die geen kinderen hebben, maar wel kinderen willen. Aan hen werd voorgelegd of ze voor het krijgen van kinderen binnen drie jaar verwachten: (1) het zich financieel te kunnen veroorloven; (2) geschikte woonruimte te hebben; (3) hun werk- en gezinsleven goed te kunnen combineren; en (4) een geschikte partner te hebben.
De antwoorden op deze vragen laten zien dat veel mensen niet voldoen aan voorwaarden met betrekking tot de woning en financiën (zie figuur). Dit speelt het sterkst onder 21- tot 25-jarigen: van deze groep zegt 33 procent zich het krijgen van een kind in de komende drie jaar waarschijnlijk of beslist niet financieel te kunnen veroorloven; 40 procent van de 21- tot 25-jarigen zegt bovendien niet te verwachten woonruimte te hebben die zij geschikt achten voor het krijgen van kinderen. Hoewel respondenten van boven de 25 jaar vaker verwachten te kunnen voldoen aan de voorwaarden die gesteld worden aan de financiële situatie en de woning, heeft ook een aanzienlijk deel van de oudere respondenten zorgen. Bijna een op de vijf 26- tot 45-jarigen denkt bijvoorbeeld de komende drie jaar geen geschikte woonruimte te hebben voor het krijgen van kinderen.
Deze resultaten bevestigen eerder onderzoek dat heeft laten zien dat de kwetsbare positie van jongvolwassenen op de arbeids- en woningmarkt het lastig maakt om aan de – wellicht steeds strengere – voorwaarden die worden gesteld aan het ouderschap te voldoen. Het gevolg is uitstel en mogelijk afstel van het krijgen van kinderen. Daarnaast geeft zo’n 14 procent van de respondenten aan het werk- en gezinsleven niet te kunnen combineren als ze een kind zouden krijgen. Dit komt vaker voor onder vrouwen dan onder mannen, wat mogelijk te maken heeft met de verdeling van zorgtaken. Onder de 26- tot 35-jarigen spelen zorgen over de combinatie van werk en gezin het minst in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen. Mogelijk komt dit doordat 26- tot 35-jarige respondenten meer mogelijkheden zien om minder te gaan werken als ze een kind krijgen. Tot slot geeft slechts een klein deel – minder dan 10 procent – van de respondenten aan te verwachten dat ze in de komende drie jaar geen geschikte partner zullen hebben om een kind mee te krijgen. Het gebrek aan een geschikte partner komt het vaakst voor onder 36- tot 45-jarigen zonder kinderen (14%). Wellicht vormt het niet hebben van een geschikte partner een verklaring voor het feit dat deze personen (nog) geen kinderen hebben.
Daniël van Wijk, NIDI-KNAW / Rijksuniversiteit Groningen en UMCG, e-mail: wijk@nidi.nl
Literatuur
- Wijk, D. van (2023), Later een eerste kind door slechtere economische omstandigheden? Demos, 39 (6), pp. 1-3.
