PETER EKAMPER
Begin jaren zeventig kwamen er jaarlijks gemiddeld nog zo’n 1.900 mensen om bij ongelukken en rampen met passagiersvliegtuigen. De afgelopen drie jaar is dat gedaald tot een jaarlijks gemiddelde van 270 dodelijke slachtoffers. En dat terwijl de luchtvaartsector enorm is gegroeid. Het aantal vluchten is in een periode van zo’n 50 jaar bijna verviervoudigd: van 9,5 miljoen vluchten begin jaren zeventig tot 36,8 miljoen vluchten in 2017. Het aantal passagiers is in diezelfde periode zelfs meer dan vertienvoudigd: van 310 miljoen in 1970 tot naar schatting ruim vier miljard in 2017.
Het risico van vliegen is dan ook sterk afgenomen. Vooral in de periode van begin jaren zeventig tot halverwege de jaren tachtig was er een sterke daling. Het risico daalde toen van 52 tot 15 dodelijke slachtoffers per 10 miljoen vliegtuigpassagiers. In tweede helft van de jaren tachtig was er een stijging door enkele grote vliegtuigrampen, waaronder het grootste ongeval met één vliegtuig, van Japan Airlines (1985, 520 doden), de aanslag op een Air India-toestel (1985, 329 doden), de ‘Lockerbie’-aanslag op een PanAm-toestel (1988, 270 doden) en de SLM-ramp in Suriname (1989, 176 doden).
Sindsdien zien we een dalende trend zowel in het risico op dodelijke incidenten als aantallen slachtoffers. Hoewel er nadien enkele jaren waren met extreem negatieve uitschieters, zoals 1996 (met negen crashes met meer dan 100 slachtoffers) en het meest recent 2014 met zowel de MH-370- als de MH-17-ramp, is het risico sinds 2015 gedaald tot minder dan één dodelijk slachtoffer per 10 miljoen vliegtuigpassagiers. Regionaal zijn er wel grote verschillen. Over het afgelopen decennium genomen vielen de meeste slachtoffers in Azië (36 procent van het totaal), maar het risico was verreweg het hoogst in Afrika (een factor tien hoger dan gemiddeld).
Ondanks de wereldwijd dalende trend weten we nu echter al wel dat 2018 qua vliegveiligheid slechter zal scoren dan het afgelopen jaar. In de eerste drie maanden van het jaar waren door rampen in Rusland, Iran en Nepal al vier keer zoveel slachtoffers te betreuren als in heel 2017.
Peter Ekamper, NIDI, e-mail: ekamper@nidi.nl
